بی‌اعتمادی ارمغان رژیم پهلوی به مردم ایران
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ رژیم پهلوی با ترویج فرهنگ غرب‌گرایی و سکولاریسم، به ارزش‌های سنتی و دینی مردم ایران ضربه زد.
بیشتر بخوانید
با توجه به اهمیت موضوع خبرنگار موج‌رسا با رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر مصاحبه‌ای را به شرح زیر ترتیب داده است:
موج‌رسا: چه عاملی منجر به شکل‌گیری رژیم پهلوی در ایران شد؟
سیاوش طاهری، رئیس دانشگاه آزاد واحد ابهر: شکل‌گیری رژیم پهلوی در ایران تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی قرار داشت.
در اوایل قرن بیستم، ایران با بحران‌های سیاسی و اجتماعی مواجه بود. ضعف حکومت قاجار، نارضایتی عمومی و جنبش‌های اجتماعی مانند مشروطه‌خواهی زمینه‌ساز تغییرات سیاسی بودند.
جنگ جهانی اول تأثیر عمیقی بر ایران گذاشت. اشغال کشور توسط نیروهای خارجی و بحران‌های اقتصادی ناشی از جنگ باعث بی‌ثباتی بیشتر و نارضایتی مردم شد.
رضاخان که در ابتدا یک نظامی بود، با حمایت نیروهای نظامی و سیاسی توانست قدرت را به دست بگیرد. او در سال ۱۹۲۱ کودتایی را سازماندهی کرد که منجر به سقوط دولت قاجار و تأسیس رژیم پهلوی شد.
قدرت‌های خارجی به‌ویژه بریتانیا و روسیه، در شکل‌گیری رژیم پهلوی نقش داشتند. آن‌ها به‌دنبال ثبات در ایران بودند و از رضاخان به عنوان فردی که می‌تواند این ثبات را به ارمغان آورد حمایت کردند.
رضاخان به دنبال مدرنیزاسیون کشور و اجرای اصلاحات اجتماعی و اقتصادی بود. این اقدامات باعث جلب حمایت برخی از اقشار جامعه و نخبگان شد.
رشد احساس ملی‌گرایی در ایران نیز یکی دیگر از عوامل مؤثر بود. رضاخان با شعارهای ملی‌گرایانه توانست حمایت بخش‌هایی از جامعه را جلب کند، این عوامل به تدریج منجر به شکل‌گیری رژیم پهلوی و تثبیت قدرت رضاخان در ایران شدند.
موج‌رسا: نقش ساواک در سرکوب مخالفان رژیم چه بود؟
طاهری: ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) به‌عنوان نهاد امنیتی رژیم پهلوی، نقش بسیار مهمی در سرکوب مخالفان و کنترل اجتماعی ایفا کرد.
ساواک مسئول نظارت بر فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی بود. این سازمان اطلاعات مربوط به گروه‌های مخالف، فعالان سیاسی و روشن‌فکران را جمع‌آوری می‌کرد و به تجزیه و تحلیل آن می‌پرداخت.
ساواک از ابزارهای مختلفی برای سرکوب مخالفان استفاده می‌کرد. این شامل بازداشت‌های غیرقانونی شکنجه و حتی اعدام مخالفان سیاسی بود. بسیاری از فعالان سیاسی و اجتماعی به دلیل فعالیت‌های خود تحت فشار و آزار قرار گرفتند.
ساواک تلاش می‌کرد تا با نفوذ در احزاب و گروه‌های مخالف، اطلاعاتی درباره برنامه‌ها و فعالیت‌های آن‌ها به دست آورد. این نفوذ به تضعیف این گروه‌ها کمک می‌کرد.
یکی از استراتژی‌های اصلی ساواک ایجاد جَو ترس و ارعاب در جامعه بود. این کار باعث می‌شد که بسیاری از مردم از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خودداری کنند و درنتیجه رژیم بتواند با آرامش بیش‌تری به حیات خود ادامه دهد.
ساواک همچنین نظارت دقیقی بر رسانه‌ها داشت و هرگونه انتقاد یا مخالفت با رژیم را سرکوب می‌کرد. این کنترل بر رسانه‌ها به رژیم کمک می‌کرد تا روایت خود را از واقعیت‌ها تحمیل کند.
با سرکوب مخالفان و کنترل اطلاعات، ساواک سعی می‌کرد تا تصویری از یک رژیم مستحکم و موفق ارائه دهد و در عین حال هرگونه اعتراض یا نارضایتی را خنثی کند.
به طور کلی، ساواک به‌عنوان ابزاری کلیدی در دست رژیم پهلوی، نقش حیاتی در سرکوب مخالفان و حفظ قدرت رژیم ایفا کرد که این اقدامات در نهایت به افزایش نارضایتی عمومی و شکل‌گیری اعتراضات علیه رژیم منجر شد.
موج‌رسا: چگونه فساد اقتصادی در دوران شاه بر زندگی مردم تأثیر گذاشت؟
طاهری: فساد اقتصادی در دوران شاه (پهلوی) تأثیر عمیق و گسترده‌ای بر زندگی مردم و جامعه ایران داشت.
فساد اقتصادی به افزایش نابرابری‌ها در جامعه منجر شد. ثروت و منابع اقتصادی به دست عده‌ای محدود از نزدیکان رژیم و افراد خاصی که با حکومت مرتبط بودند، متمرکز شد. این مسئله باعث شد که اکثریت مردم از مزایای اقتصادی و اجتماعی محروم بمانند و فاصله طبقاتی افزایش پیدا کند.
فساد در نهادهای دولتی و اقتصادی باعث کاهش اعتماد مردم به حکومت و نهادهای دولتی شد. بسیاری از مردم احساس می‌کردند که سیستم اقتصادی به نفع اقلیت خاصی عمل می‌کند و این امر باعث بی‌اعتمادی عمومی نسبت به دولت و سیاست‌های آن شد.
فساد اقتصادی موجب شد که منابع مالی به جای صرف بهبود خدمات عمومی مانند بهداشت، آموزش و زیرساخت‌ها، به جیب افراد خاص برود. این مسئله باعث کاهش کیفیت زندگی مردم و افزایش نارضایتی‌های اجتماعی شد.
با تمرکز ثروت در دستان عده‌ای خاص و عدم توزیع عادلانه منابع، فقر و بیکاری در میان اقشار مختلف جامعه افزایش پیدا کرد. این امر به نارضایتی اجتماعی و شکل‌گیری اعتراضات دامن زد.
فساد می‌توانست مانع از جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی شود. درنتیجه توسعه صنعتی و اقتصادی کشور با مشکل مواجه شد و بسیاری از پروژه‌های اقتصادی به دلیل سوءمدیریت و فساد ناکام ماندند.
فساد اقتصادی و نابرابری‌های ناشی از آن به افزایش تنش‌های اجتماعی و سیاسی منجر شد. گروه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی به اعتراضات و فعالیت‌های مخالف علیه رژیم روی آوردند که در نهایت به انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ انجامید.
در مجموع فساد اقتصادی در دوران شاه نه‌تنها بر زندگی روزمره مردم تأثیر منفی گذاشت، بلکه به یکی از عوامل اصلی نارضایتی عمومی و شکل‌گیری اعتراضات علیه رژیم تبدیل شد.
موج‌رسا: چگونه مردم نسبت به رژیم پهلوی واکنش نشان می‌دادند؟
طاهری: مردم ایران در دوران رژیم پهلوی به طریق مختلف نسبت به سیاست‌ها و اقدامات این رژیم واکنش نشان می‌دادند.
یکی از بارزترین واکنش‌ها، برگزاری تظاهرات و اعتراضات عمومی بود. از اواخر دهه ۱۳۴۰ و اوایل دهه ۱۳۵۰، تظاهرات علیه رژیم به‌طور فزاینده‌ای افزایش پیدا کرد. این اعتراضات معمولاً به دلیل نارضایتی از فساد اقتصادی، سرکوب آزادی‌های سیاسی و نابرابری‌های اجتماعی برگزار می‌شد.
گروه‌های سیاسی مختلف، از جمله چپ‌گرایان، ملی‌گرایان و اسلامی‌ها به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی مشغول بودند. این گروه‌ها با برگزاری جلسات، انتشار نشریات و تشکیل سازمان‌ها سعی در بسیج مردم و جلب حمایت آن‌ها داشتند.
روحانیون و مراجع دینی نیز به انتقاد از رژیم پرداختند و با استفاده از نفوذ خود در جامعه، مردم را به مخالفت با رژیم تشویق کردند. این جنبش‌ها به‌ویژه تحت رهبری امام خمینی (ره) شکل گرفت و به یکی از عوامل کلیدی در انقلاب اسلامی تبدیل شد. برخی از افراد برای جلب توجه و بیان نارضایتی خود از رژیم، اقدام به خودسوزی یا سایر اقدامات نمادین می‌کردند. این نوع اقدامات تأثیر زیادی بر افکار عمومی داشت و باعث افزایش آگاهی نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی شد.
دانشگاه‌ها به عنوان مراکز مهم تفکر و فعالیت سیاسی، نقش بسزایی در سازماندهی اعتراضات و بیان نارضایتی‌ها داشتند. دانشجویان با برگزاری تجمعات و اعتصابات صدای مخالفت خود را به گوش دیگران می‌رساندند.
مخالفان رژیم با انتشار نشریات غیررسمی، بیانیه‌ها و اعلامیه‌ها سعی در آگاه‌سازی مردم و انتقال پیام‌های خود داشتند. این نشریات معمولاً شامل انتقادات از رژیم و پیشنهاداتی برای تغییر وضعیت بودند.
برخی از گروه‌ها به تأکید بر هویت ملی و فرهنگی ایران پرداخته و سعی کردند تا مردم را به یادآوری تاریخ و فرهنگ غنی کشورشان تشویق کنند. این امر به تقویت احساس ملی‌گرایی و مخالفت با سیاست‌های غرب‌گرایانه رژیم کمک کرد.
در نهایت، تمامی این واکنش‌ها در کنار یکدیگر باعث شکل‌گیری یک جنبش گسترده مردمی شد که در سال ۱۳۵۷ به انقلاب اسلامی منجر شد.
موج‌رسا: چگونه می‌توان از تجربیات دوران طاغوت برای جلوگیری از تکرار اشتباهات در آینده استفاده کرد؟
طاهری: برای جلوگیری از تکرار اشتباهات دوران طاغوت و بهبود وضعیت حقوق بشر و دموکراسی در آینده، می‌توان از تجربیات آن دوران استفاده کرد.
آموزش و آگاهی‌بخشی باید در این زمینه صورت بگیرد و باید تاریخ دوره طاغوت و اشتباهات آن به‌طور جامع و عینی در مدارس و دانشگاه‌ها تدریس شود. این آموزش‌ها می‌توانند شامل تحلیل‌های انتقادی از سیاست‌ها و رفتارهای رژیم پهلوی باشند تا نسل‌های آینده از آن‌ها درس بگیرند.
انتهای خبر/